Stara Planina

Stara planina i deo istočnog pojasa Istočne Srbije sa veoma raznovrsnim geomorfološkim osobinama čini jedinstveni kompleks ekosistema koji pruža povoljne uslove za postojanje visoke biološke raznovrsnosti živog sveta. Položaj, pravac pružanja, visina (Midžor - 2169 m, najviši vrh Istočne Srbije) i geološka istorija dovela je do sadašnjeg razvoja faune koja ne samo u okvirima naše zemlje, ima jedan od najvećih indeksa kvalitativne raznovrsnosti. Ovo bogatstvo diverziteta i njegove distribucije je rezultat uzajamnog preplitanja složenih životnih uslova i zoogeografskog položaja Stare Planine. Stara planina proglašena je parkom prirode 1997. godine i time su svi rezervati i spomenici prirode stavljeni pod jedinstvenu zaštitu države.Ukupna zaštićena površina je 142219,64 ha.U okviru Akcionog plana za zaštićena područja Evrope - Parks for life, park prirode "Stara planina" je uključen među 89 predela koji su identifikovani prioritetnim projektom " Prekogranična područja u Evropi". Davno je uočen značaj, raznovrsnost i specifičnosti ekosistema, vegetacije, flore i faune Stare planine. U cilju zaštite dela ekosistema Stare planine, veći broj lokaliteta su zaštićena prirodna dobra.To su strogi prirodni rezervati Bratkova strana, Kopren, Vražja glava, Tri čuke i Smrča. Ova prirodna dobra su pod zaštitom države od 1991. godine.  Park prirode Stara planina Ukupna površina parka prirode Stara planina iznosi 142 219,5434 ha.Ovu površinu čine 70 katastarskih opština od kojih 24 pripadaju Pirotu na 63 194,9063 ha.Masiv Stare planine predstavlja zapadni deo velikog venca Balkana i nalazi se u jugoistočnom delu Srbije.Glavni greben Stare planine dugačak je 100 km pravcem severozapad - jugoistok od Vrške čuke do Srebrne glave.Ima povoljan geografski položaj (nalazi se 300 km od Beograda, 120 km od Sofije,80 km od Niša). Geomorfološke karakteristike Na kontaktu Karpatske i Balkanske Srbije, na razvođu slivova Timoka, Visočice i Nišave, duž granice sa Bugarskom smešten je greben Stare planine sa brojnim bočnim kosama.Velika raznovrsnost geološkog sastava i složeni geotektonski odnosi, uslovili su izrazitu morfološku raznovrsnost i bogatstvo biljnog i životinjskog sveta.U škriljcima i sitnozrnim peščarima reke su usekle brojne doline, u višim planinskim predelima sužene i duboke.U krupnozrnim peščarima erozija je stvorila neobične oblike reljefa koji podsećaju na prelepe skulpture,a sliv Toplodolske reke predstavlja najveći muzej prirodnih skulptura u crvenim peščarima u prirodi.Krupnozrni, kvarceviti peščari kao najotporniji, odoleli su eroziji i danas predstavljaju impozantne prirodne skulpture na ovoj planini a najpoznatija i najlepša je Babin zub.Veoma rasprostranjeni su i krečnjaci sa brojnim oblicima i fenomenima krasa a posebno se ističu Vrtibog i Ponor. Posebno vredni geomorfološki lokaliteti Pored glavnog grebena i bočnih kosa sa istaknutim vrhovima i izvorišnih čelenki rečnih tokova, potrebno je izdvojiti i : Babin zub, najveća grupa zubova i ostenjeka otpornijih krupnozrnih kvarcevitih peščara vrećastog sastava. Uklještene meandre Temštice u klisuri dubokoj 160 - 260 m sa brojnim skulpturama ostenjaka u crvenim peščarima. Klisuru Vladikine ploče reke Visočice između sela Rsovci i Pakleštica sa istoimenom pećinom. Klisura Rosomačke reke stešnjena između Rosomačke reke i Gradišta, prosečena kroz brečaste i konglomeratne stene sa serijom džinovskih lonaca po dnu. Kraške uvale Vrtibog i Ponor, svojevrsne fenomene kraškog reljefa sa složenim odnosima kraške morfologije i površinske i podzemne cirkulacije vode u krasu.